Dziś rozpocznie się konklawe, które będzie trwało być może kilkadziesiąt minut, a być może wiele dni. W przeszłości wybór papieża bywał długi. Rekord należy do konklawe, w którym wybrano błogosławionego Teobalda Viscontiego, znanego potem jako Grzegorz X. Jego wybór trwał prawie trzy lata i to on wprowadził poważne ograniczenia dla hierarchów, by w przyszłości konklawe przyspieszyć.
Najdłuższe konklawe rozpoczęło się 29 listopada 1268 w Viterbo, około 90 km od Watykanu. Zakończyło się dopiero 1 września 1271 roku wyborem Viscontiego na papieża, który przyjął imię Grzegorza X. Potem został błogosławionym Kościoła katolickiego.
Grzegorz X ogłosił konstytucję „Ubi Periculum” na zakończenie Soboru Lyońskiego II w 1274 roku. Tam po raz pierwszy formalnie padło określenie „konklawe” na wybór papieża. Wśród zaproszonych na sobór był m.in. doktor Kościoła św. Tomasz z Akwinu, który jednak nie dotarł na niego z powodu śmierci w drodze.
Portal vaticannews.va wskazuje, że w XIII wieku było aż ponad 60 lat bez papieża na tronie, jak podkreślił Marco Maiorino, skryptor Archiwum Apostolskiego.
„Po śmierci Klemensa IV, 29 listopada 1268 roku, 20 kardynałów elektorów zebrało się w tym mieście w prowincji Lacjum, jednak – jak informuje Maiorino, 'zgromadzenie szybko zostało sparaliżowane przez konflikt dwóch frakcji: francuskiej – złożonej głównie z kardynałów mianowanych przez francuskiego papieża Urbana IV – oraz włoskiej, która miała wystarczającą liczbę głosów, by zablokować osiągnięcie 2/3 głosów przez kandydata drugiej strony'” – czytamy.
Jesienią 1269 roku mieszkańcy Viterbo wzięli sprawy w swoje ręce. Uwięzili oni kardynałów w pałacu papieskim. W czerwcu 1270 roku zaś odkryli dach budynku. Ograniczali też dostawy żywności dla elektorów.
– Pomiędzy jesienią 1269 a latem 1270 roku liczba kardynałów elektorów zmniejszyła się do 16. Ci ostatecznie zgodzili się na kompromisowy wybór: wybrali spośród siebie sześciu, którym powierzono zadanie uzgodnienia kandydata, którego zaakceptują pozostali – powiedział Marco Maiorino, skryptor Archiwum Apostolskiego.
Ostatecznie wybór padł na Tebalda Viscontiego. 61-letni archidiakon z Liege, który nie był jeszcze wyświęcony na kapłana. Był przyjacielem św. Tomasza z Akwinu i św. Bonawewntury z Bagnoregio. Gdy został wybrany, przebywał w Akce w Palestynie.
Konstytucja „Ubi Periculum” dotycząca konklawe spotkała się z silnym oporem kardynałów. Mimo tego została ostatecznie przyjęta.
„Konstytucja Grzegorza X Ubi Periculum wyróżnia się bardzo surowymi zasadami, mającymi na celu zapobieżenie ponownemu przedłużeniu okresu sede vacante” – czytamy.
– Przewidziano, że jeśli po trzech dniach od wejścia kardynałów do konklawe nie zostanie dokonany wybór, racje żywnościowe kardynałów zostaną zmniejszone z dwóch do jednego dania przez kolejne pięć dni. Jeśli po tych pięciu dniach nadal nie dojdzie do wyboru, posiłki zostaną ograniczone wyłącznie do chleba, wody i wina aż do elekcji. Ponadto ustalono, że w czasie konklawe kardynałowie nie będą otrzymywać żadnego wynagrodzenia od Kamery Apostolskiej – wyjaśnił Maiorino.
Konklawe rozpoczyna się dzisiaj. Zakończy się albo końcem świata, albo wyborem 267 papieża Kościoła katolickiego. Może potrwa dzień, a może kilka. Ale raczej nie ma co spodziewać się wielu tygodni. A już na pewno nie trzech lat…