Polska jest krajem, który w ciągu ostatniej dekady odnotował największy wzrost wskaźnika obciążenia emerytalnego spośród wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Co to oznacza dla naszej gospodarki i społeczeństwa?
Wskaźnik obciążenia emerytalnego to stosunek liczby osób starszych (w wieku 65 lat i więcej) do liczby osób w wieku produkcyjnym (15-64 lata). Im wyższy jest ten wskaźnik, tym większe jest obciążenie systemu emerytalnego i opieki społecznej, a także mniejsza jest siła robocza i dynamika gospodarcza.
Według danych Eurostatu, 1 stycznia 2023 roku wskaźnik obciążenia emerytalnego wyniósł średnio w UE 33,4 procent, co oznacza, że na każdego seniora przypadało około trzech osób w wieku produkcyjnym.
Najwyższe wskaźniki obciążenia emerytalnego odnotowano w Portugalii (38 proc.), Włoszech i Finlandii (po 37,8 proc.), a najniższe – w Luksemburgu (21,5 proc.), Irlandii (23,2 proc.) i na Cyprze (24,7 proc.).
🧑🦳EU’s old-age dependency ratio (number of elderly people compared with those of working age) was 33.4% on 1 January 2023.
Highest in:
🇵🇹Portugal (38.0%)
🇮🇹Italy & 🇫🇮Finland (both 37.8%)Lowest:
🇱🇺Luxembourg (21.5%)
🇮🇪Ireland (23.2%)
🇨🇾Cyprus (24.7%)👉https://t.co/KCGNSPoFd7 pic.twitter.com/G7jUxGSn1t
— EU_Eurostat (@EU_Eurostat) February 15, 2024
W Polsce wskaźnik ten wyniósł 30,8 procent, co plasowało nas poniżej średniej unijnej, ale w porównaniu z 2013 rokiem, kiedy wynosił 20,4 procent, wzrósł o 10,4 punktu procentowego, co jest największym wzrostem w całej UE. Na drugim miejscu w tym niechlubnym zestawieniu znalazła się Bułgaria (9,2 pkt proc.), a na trzecim Chorwacja (9 pkt proc.).
Za wzrostem wskaźnika obciążenia emerytalnego w Polsce stoi przede wszystkim starzenie się społeczeństwa, spowodowane niskim przyrostem naturalnym i migracją ludności. Mediana wieku w Polsce wyniosła 42,6 lat, co oznacza, że połowa Polaków jest starsza, a połowa młodsza od tego wieku. W ciągu ostatniej dekady mediana wieku wzrosła w Polsce o 3,8 roku, co jest siódmym największym wzrostem w UE. Najstarsze społeczeństwo ma Włochy (48,4 lat), a najmłodsze Cypr (38,4 lat).
Eurostat podał, że 1 stycznia 2023 r. mediana wieku ludności UE wyniosła 44,5 lat. Oznacza to, że połowa populacji UE była w wieku powyżej 44,5 lat, a druga połowa była młodsza. Wartość ta wzrosła o 2,3 roku od 2013 r., kiedy wynosiła 42,2 lat.
— Janusz Piechociński (@Piechocinski) February 18, 2024
Starzenie się społeczeństwa ma negatywne konsekwencje dla gospodarki i finansów publicznych. Zmniejsza się liczba osób aktywnych zawodowo, co ogranicza podaż pracy i potencjał wzrostu PKB. Zwiększa się natomiast liczba osób uprawnionych do świadczeń emerytalnych i rentowych, co powoduje wzrost wydatków na system zabezpieczenia społecznego. Ponadto rośnie zapotrzebowanie na usługi zdrowotne i opiekuńcze dla osób starszych, co również generuje dodatkowe koszty.
