2 listopada wierni Kościoła wspominają wszystkich wiernych zmarłych i jest to czas szczególnej modlitwy o ich zbawienie. Dotyczy to zwłaszcza tych, którzy po śmierci potrzebują oczyszczenia w miłości, czyli czyśćca, który jest „przedsionkiem nieba”.
Dogmat o istnieniu czyśćca Kościół ogłosił na Soborze w Lyonie w 1274 r. a potwierdził w osobnym dekrecie na Soborze Trydenckim (1545-1563). Dogmat o opiera się na przesłankach zawartych w Piśmie św. oraz na sięgającej II wieku tradycji kościelnej. Duży wkład w rozwój nauki o czyśćcu wniósł św. Augustyn.
Zmarli, którzy po śmierci doświadczają czyśćca są już bezpieczni, bo znaleźli się w Bożych rękach. Mogą być pewni zbawienia, na którego pełnię muszą się jednak jeszcze przygotować. Czyściec jest dopiero „przedsionkiem nieba”. Stanu czyśćca nie należy pojmować jedynie jako kary lecz jako przygotowanie do pełnego zjednoczenia z Bogiem w niebie.
Przez czyściec przechodzą dusze, które zeszły z tego świata w grzechach powszednich. Na początku listopada można uzyskać odpusty dla zmarłych. Np. należy nawiedzić pobożnie cmentarz w dniach 1-8 listopada i modlić się za dusze zmarłych, przy zachowaniu stałych warunków odpustu: stanu łaski uświęcającej, przyjętej w danym dniu Komunii św., wolności od przywiązania do grzechu i modlitwy w intencjach Ojca Świętego (np. „Ojcze nasz” i „Zdrowaś Mario”).
2 listopada – przy zachowaniu tych samych warunków – można uzyskać odpust za zmarłych związany z nawiedzeniem kościoła lub publicznej kaplicy i odmówieniem w nich modlitwy „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga”.
Narodziny Dnia Zadusznego przypadają na 998 r. i jest związane z działalnością opactwa w Cluny. Przez kluniackie klasztory zwyczaj rozpowszechnił się, dotarł także do Rzymu i cały obszar chrześcijaństwa.
Oni odeszli w ostatnim roku
Przypominamy ludzi polskiej polityki, kultury i nauki zmarłych w ciągu minionego roku.
LISTOPAD 2024
2.11 – Tomasz Gruszecki, ekonomista i menedżer, profesor nauk ekonomicznych, szef Ministerstwa Przekształceń Własnościowych w rządzie Jana Olszewskiego (1991–92) – miał 78 lat.
10.11 – Wojciech Zieliński, chemik, profesor i rektor Politechniki Śląskiej (2002-08) – miał 86 lat.
17.11 – Tadeusz Jakubowicz, ocalały z Holokaustu, wieloletni przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, od 2007 r. członek zarządu Jewish Community Centre – miał 85 lat.
27.11 – Zygmunt Brachmański, artysta rzeźbiarz, autor m.in. katowickich pomników Harcerzy Września i Wojciecha Korfantego – miał 88 lat.
29.11 – Krystyna Mrugalska, działaczka społeczna i pedagog, założycielka i wieloletnia prezes Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym – miała 87 lat.
30.11 – Ryszard Poznakowski, muzyk, kompozytor, aranżer; członek zespołu Trubadurzy (1969–71 i 1973–2005) – miał 78 lat.
GRUDZIEŃ 2024
6.12 – Stanisław Tym, aktor, satyryk, reżyser, współscenarzysta filmów Stanisława Barei (m.in. „Brunet wieczorową porą”, „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz”, „Miś”) – miał 87 lat.
17.12 – Janusz Gazda, dziennikarz, krytyk filmowy, szef redakcji filmów fabularnych TVP (1973-79), kierownik literacki Zespołu Filmowego „Rondo” (1983-86), redaktor naczelny „Kwartalnika Filmowego” (1992-97), redaktor odpowiedzialny za filmy fabularne w TVP 1 (1994-2001) – miał 90 lat.
18.12 – Stanisław Cieślak, artysta muzyk, puzonista, pianista jazzowy – miał 81 lat.
22.12 – Jan Wojciech Krzyszczak, aktor teatralny i filmowy, założyciel i dyrektor Teatru Kameralnego w Lublinie – miał 82 lata.
23.12 – Wacław Gluth-Nowowiejski, dziennikarz, varsavianista, powstaniec, ostatni robinson warszawski, więzień UB (1948-53) – miał 98 lat.
31.12 – Piotr Pytlakowski, dziennikarz tygodnika „Polityka” (1997–2024), scenarzysta filmowy – miał 73 lata.
STYCZEŃ 2025
2.01 – Karol Krasnodębski, inżynier, działacz opozycji w PRL, więzień polityczny, poseł na Sejm X kadencji – miał 85 lat.
5.01 – Urszula Trawińska-Moroz, śpiewaczka operowa (sopran koloraturowy), reżyser – miała 87 lat.
6.01 – Krzysztof Sońta, nauczyciel, działacz samorządowy i polityk, poseł na Sejm VI i VII kadencji – miał 56 lat.
10.01 – Longin Pastusiak, historyk, politolog, amerykanista, poseł na Sejm I, II i III kadencji, wiceprzewodniczący SLD, marszałek Senatu V kadencji – miał 89 lat.
11.01 – Barbara Rylska, aktorka teatralna i filmowa, piosenkarka – miała 88 lat.
13.01 – Alicja Bobrowska, aktorka, spikerka telewizyjna, malarka, Miss Polonia 1957 – miała 89 lat.
13.01 – Stanisław Brudny, aktor teatralny, filmowy i dubbingowy – miał 94 lata.
14.01 – Marianna Krasnodębska, żołnierz Armii Krajowej, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata – miała 101 lat.
17.01 – prof. Janusz Krzysztof Kozłowski, archeolog, prehistoryk, były dyrektor Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek PAU – miał 88 lat.
17.01 – prof. Barbara Szacka, socjolog, zajmowała się problematyką pamięci zbiorowej, biologicznych podstaw życia społecznego i socjologią ogólną – miała 95 lat.
21.01 – Stanisław Ciok, fotograf prasowy, fotoreporter m.in. „itd”, „Rzeczpospolitej” i „Polityki” – miał 68 lat.
29.01 – ks. Zbigniew Sobolewski, sekretarz generalny Caritas Polska (2005-12), dyrektor Dzieła Pomocy „Ad Gentes” przy Komisji Episkopatu Polski ds. Misji – miał 62 lata.
31.01 – Danuta Baszkowska, nauczycielka, założycielka i wieloletnia prezes ekumenicznego Stowarzyszenia Pokoju i Pojednania „Effatha” – miała 84 lata.
LUTY 2025
1.02 – Wojciech Trzciński, muzyk, kompozytor muzyki rozrywkowej, filmowej i teatralnej, dyrygent, producent muzyczny, założyciel warszawskiej „Fabryki Trzciny” (2003-16) – miał 75 lat.
3.02 – prof. Marian Marek Drozdowski, historyk, biografista, varsavianista – miał 93 lata.
4.02 – Emma Popik, pisarka, autorka fantastyki naukowej oraz baśni dla dzieci – miała 78 lat.
5.02 – Mieczysław Buczkowski, lekarz internista, uczestnik Powstania Warszawskiego – miał 101 lat.
8.02 – prof. Jadwiga Puzynina, językoznawczyni, badaczka literatury, nauczyciel akademicki – miała 97 lat.
10.02 – prof. Wojciech Dziembowski, astrofizyk, twórca polskiej szkoły asterosejsmologii – miał 85 lat.
15.02 – prof. Włodzimierz Kiernożycki, inżynier, wykładowca akademicki, współtwórca Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego – miał 73 lata.
16.02 – Andrzej Potocki, polityk, poseł na Sejm I kadencji, wiceprzewodniczący Europejskiej Partii Demokratycznej (2012–23) – miał 60 lat.
17.02 – prof. Krystyna Daszkiewicz, prawniczka, zajmująca się m.in. problematyką odpowiedzialności za niemieckie zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości, zbrodnie ustrojów totalitarnych, a także sprawą uprowadzenia i zamordowania ks. Jerzego Popiełuszki – miała 100 lat.
18.02 – Andrzej Strupczewski, ekspert ds. bezpieczeństwa jądrowego Komisji Europejskiej i Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, wiceprezes Stowarzyszenia Ekologów na rzecz Energii Nuklearnej SEREN, rzecznik ds. energetyki jądrowej NCBJ w Świerku – miał 88 lat.
19.02 – prof. Jan Krysiński, naukowiec specjalizujący się w mechanice płynów i badaniach maszyn przepływowych, rektor Politechniki Łódzkiej (1990–96 i 2002–08) – miał 89 lat.
24.02 – Zdzisław Tranda, biskup Kościoła Ewangelicko-Reformowanego (1978-2002) – miał 100 lat.
25.02 – ks. bp Kazimierz Romaniuk, pierwszy ordynariusz diecezji warszawsko-praskiej (1992-2004), autor pierwszego od 400 lat przekładu Biblii z języków oryginalnych na język polski dokonanego przez jednego tłumacza – miał 97 lat.
25.02 – Janusz Roszkowski, dziennikarz, prezes PAP (1971-86), działacz PZPR, ambasador w Danii (1989–91) – miał 96 lat.
27.02 – prof. Stanisław Gebhardt, polityk, działacz społeczny, ekonomista; żołnierz AK, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, przewodniczący Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego (2020-24), Kawaler Orderu Orła Białego – miał 96 lat.
MARZEC 2025
3.03 – Zbigniew Eysmont, polityk, artysta, plastyk, minister-członek Rady Ministrów (1992-93), poseł na Sejm I i III kadencji – miał 75 lat.
6.03 – Krzysztof Kononowicz, działacz polityczny i samorządowy, aktywista lokalny i wideobloger – miał 62 lata.
10.03 – Krystyna Grochowska, wokalistka, członkini zespołu Alibabki – miała 82 lata.
11.03 – Witold Tomczak, lekarz, poseł na Sejm III i IV kadencji, europoseł (2004–09) – miał 67 lat.
12.03 – Jolanta Popiołek, pedagog, senator V kadencji z ramienia SLD – miała 77 lat.
15.03 – Barbara Skrzypek, współpracowniczka prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego, członkini zarządów spółki „Srebrna” i Instytutu im. Lecha Kaczyńskiego – miała 66 lat.
22.03 – prof. Łukasz Turski, fizyk, popularyzator nauki, publicysta, związany z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN i Centrum Nauki Kopernik – miał 82 lata.
24.03 – Bożena Wahl, malarka, działaczka społeczna – miała 92 lata.
25.03 – Danuta Ćirlić-Straszyńska, dziennikarka, tłumaczka literatury serbskiej, chorwackiej i bośniackiej – miała 94 lata.
25.03 – Jadwiga Gawrych, muzyk, perkusistka, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata – miała 93 lata.
KWIECIEŃ 2025
5.04 – prof. Karol Karski, teolog ewangelicki, działacz ekumeniczny, prorektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie – miał 84 lata.
12.04 – Anna Mieszczanek, dziennikarka, publicystka, animatorka społeczna, reporterka, autorka książek (m.in. „Dzień bez Teleranka” i „Przedwojenni. Zawsze był jakiś dwór”) – miała 70 lat.
12.04 – ks. prof. Jan Andrzej Kłoczowski, dominikanin, filozof, duszpasterz Studenckiego Komitetu Solidarności, członek Prezydium Komitetu Nauk Filozoficznych PAN – miał 87 lat.
14.04 – ks. Piotr Turzyński, biskup pomocniczy diecezji radomskiej i delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej – miał 60 lat.
20.04 – Irena Senderska-Rzońca, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata – miała 94 lata.
23.04 – Leszek Kopeć, producent filmowy, dyr. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, Gdyńskiej Szkoły Filmowej i prezes Pomorskiej Fundacji Filmowej w Gdyni – miał 73 lata.
28.04 – Jan Wołosz, bibliotekarz, redaktor, wicedyrektor Biblioteki Narodowej (1991-98), przewodniczący Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (2001–05) – miał 88 lat.
MAJ 2025
10.05 – prof. Janusz Witkowski, ekonomista, nauczyciel akademicki, specjalista z zakresu demografii i polityki społecznej, wiceprezes (1996–2011) i prezes (2011-16) Głównego Urzędu Statystycznego – miał 79 lat.
13.05 – Janusz Jagucki, biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (2001-10) – miał 78 lat.
14.05 – Aleksander Łodzia-Kobyliński, pieśniarz, gitarzysta, kompozytor, bard krakowskiego Półwsia Zwierzynieckiego, autor muzyki do hymnu KS Cracovia – miał 89 lat.
16.05 – Jadwiga Rappé, śpiewaczka, solistka, pedagog – miała 73 lata.
18.05 – Bogusław Nizieński, prawnik, żołnierz AK i Narodowej Organizacji Wojskowej, opozycjonista w PRL, sędzia Sądu Najwyższego (1990-98), pierwszy Rzecznik Interesu Publicznego (1999-2004), Kawaler Orderu Orła Białego – miał 97 lat.
21.05 – prof. Włodzimierz Pawluczuk, antropolog, badacz kultury ludowej, religioznawca, nauczyciel akademicki, publicysta, pisarz – miał 90 lat.
29.05 – Alicja Schnepf, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata – miała 94 lata.
CZERWIEC 2025
3.06 – Ryszard Wójcik, dziennikarz, reportażysta, reżyser filmów dokumentalnych – miał 90 lat.
6.06 – Marcin Ziębiński, reżyser filmowy i telewizyjny (m. in. „Kiedy rozum śpi”, „Dublerzy”, „Bank nie z tej ziemi”), scenarzysta, aktor – miał 57 lat.
7.06 – Edward Szymański, poseł na Sejm PRL (1976-89) z ramienia PZPR, podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP (1996-2005) – miał 88 lat.
8.06 – Ewa Dałkowska, aktorka teatralna, radiowa i filmowa – miała 78 lat.
13.06 – Piotr Nowina-Konopka, ekonomista, nauczyciel akademicki, rzecznik prasowy Lecha Wałęsy (1982-89), minister stanu w Kancelarii Prezydenta RP (1989-90), poseł na Sejm I, II i III kadencji, ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej (2013–16) – miał 76 lat.
15.06 – Maria Leśnikowska-Pietrasik, dziennikarka „Kuriera Polskiego”, „Super Expressu” i „Życia” – miała 76 lat.
21.06 – Danuta Kobylińska-Walas, pierwsza Polka z uprawnieniami kapitana Żeglugi Wielkiej – miała 95 lat.
21.06 – Jarosław Klejnocki, pisarz, poeta, eseista, krytyk literacki, nauczyciel akademicki, dyr. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie (2010–24) – miał 61 lat.
LIPIEC 2025
6.07 – prof. Jan Górecki, ekonomista, członek PAN, rektor SGGW (1990-96), ambasador RP w Danii (1997-2001) – miał 90 lat.
8.07 – ks. Władysław Bobowski, biskup pomocniczy senior diecezji tarnowskiej – miał 93 lata
11.07 – Jolanta Darczewska, politolog, tłumaczka, znawczyni problematyki bezpieczeństwa obszaru posowieckiego, dyr. Ośrodka Studiów Wschodnich w Warszawie (2007–11) – miała 75 lat.
12.07 – Janusz Wiśniewski, reżyser teatralny, scenograf, autor plakatów, dyr. Teatru Nowego w Poznaniu (2003–11) – miał 76 lat.
13.07 – prof. Edmund Przegaliński, neuropsychofarmakolog, członek PAN i PAU, dyr. Instytutu Farmakologii PAN (1993–2007) – miał 87 lat.
14.07 – Tadeusz Rolke, artysta fotografik, prekursor polskiej fotografii reportażowej – miał 96 lat.
15.07 – prof. Wojciech Kurpik, konserwator dzieł sztuki, rektor ASP w Warszawie (1996–99) – miał 94 lata.
16.07 – Leon Kłonica, inżynier, minister rolnictwa (1977–81), poseł na Sejm PRL VII kadencji, członek PZPR – miał 95 lat.
17.07 – Joanna Kołaczkowska, aktorka kabaretowa i teatralna, autorka tekstów, prezenterka radiowa – miała 59 lat.
18.07 – Michał Bałasz, architekt, autor projektów świątyń katolickich i prawosławnych na Podlasiu – miał 102 lata.
19.07 – Ryszard Olesiński, muzyk, gitarzysta, kompozytor, członek grupy Maanam – miał 71 lat.
20.07 – Urszula Kozioł, poetka, pisarka, felietonistka, autorka dramatów – miała 94 lata.
21.07 – Waldemar Skrzypczak, żołnierz, generał broni Sił Zbrojnych RP, dowódca Wojsk Lądowych (2006-09) – miał 69 lat.
27.07 – Jerzy Sztwiertnia, reżyser i scenarzysta filmowy – miał 78 lat.
30.07 – prof. Jerzy Makarczyk, prawnik, wiceminister spraw zagranicznych (1989–92), pierwszy polski sędzia w Europejskim Trybunale Praw Człowieka (1992–2002) i Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej (2004–09) – miał 87 lat.
31.07 – Halina Jędrzejewska, lekarka, działaczka kombatancka, łączniczka AK, sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim, prezes Związku Powstańców Warszawskich – miała 98 lat.
SIERPIEŃ 2025
3.08 – Jadwiga Morawiecka – chemik, działaczka opozycyjna w PRL, żona Kornela i matka Mateusza Morawieckich – miała 95 lat.
11.08 – Jerzy Dziewulski, milicjant i policjant, antyterrorysta, poseł na Sejm RP z ramienia Polskiej Partii Przyjaciół Piwa (1991) i SLD (1993-2005) – miał 91 lat.
12.08 – prof. Andrzej Werner, krytyk literacki i filmowy, historyk literatury, współpracownik drugiego obiegu wydawniczego w PRL, pracownik Instytutu Badań Literackich PAN – miał 84 lata.
13.08 – Jacek Śliwczyński, muzyk, basista, członek zespołów T. Love (1983-89) i Sztywny Pal Azji (2008-11), fotograf – miał 59 lat.
13.08 – ks. Marian Błażej Kruszyłowicz, franciszkanin, biskup pomocniczy archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej (1990-2013) – miał 89 lat.
20.08 – Marcel Łoziński, reżyser filmów dokumentalnych (m.in. „Jak żyć”, „Próba mikrofonu”, „89 mm od Europy”) – miał 85 lat
20.08 – ks. Józef Kowalczyk, nuncjusz apostolski w Polsce (1989-2010), arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski (2010-14) – miał 86 lat.
21.08 – Stanisław Sojka, wokalista jazzowy i popowy, pianista, gitarzysta, skrzypek, kompozytor, aranżer – miał 66 lat.
22.08 – Piotr Pacholski, członek Niezależnego Zrzeszenia Studentów, działacz Solidarności Walczącej i Ligi Republikańskiej, współzałożyciel Telewizji RTL7 oraz Telewizji Puls – miał 59 lat.
28.08 – ks. Jan Szkodoń, biskup pomocniczy senior archidiecezji krakowskiej – miał 78 lat.
28.08 – płk Maciej Krakowian, pilot wojskowy, lider zespołu akrobatycznego F16 Tiger Demo Team; szef sekcji szkolenia lotniczego Grupy Działań Lotniczych w 31. Bazie Lotnictwa Taktycznego; zginął podczas lotu treningowego do pokazów lotniczych Air Show Radom 2025 – miał 35 lat.
WRZESIEŃ 2025
5.09 – Katarzyna Stoparczyk, dziennikarka radiowa i telewizyjna – miała 55 lat.
14.09 – ks. Antoni Pacyfik Dydycz, biskup senior diecezji drohiczyńskiej – miał 87 lat.
17.09 – Stanisław Szostak, żołnierz AK na Wileńszczyźnie, aresztowany przez NKWD – po ucieczce „żołnierz wyklęty”, więzień stalinowski – miał 100 lat.
22.09 – ks. Stanisław Kardasz, duchowny rzymskokatolicki, opozycjonista w PRL, ratownik GOPR, himalaista (uczestnik wypraw wysokogórskich m.in. na Noszak, Mt. Everest, podczas których odprawiał msze św. na wysokości 7 tys. m) – miał 88 lat.
24.09 – Lesław Ciesiółka, dziennikarz, redaktor, wykładowca UAM w Poznaniu – miał 70 lat.
30.09 – Rajmund Jarosz, aktor Starego Teatru w Krakowie (1969-2008), współzałożyciel Piwnicy pod Baranami, występował w spektaklach Tadeusza Kantora – miał 90 lat.
PAŹDZIERNIK 2025
3.10 – Teresa Kramarska, piosenkarka, aktorka teatralna i telewizyjna, artystka kabaretowa, parodystka, współautorka „Wesołych Wykładów o Piosence Polskiej” dla Uniwersytetów Trzeciego Wieku – miała 83 lata.
10.10 – Mirosław Chojecki, chemik, opozycjonista w PRL (członek Komitetu Obrony Robotników, współtwórca niezależnego ruchu wydawniczego w PRL, współorganizator Niezależnej Oficyny Wydawniczej), producent filmowy, Kawaler Orderu Orła Białego – miał 76 lat.
10.10 – prof. Adam Strzembosz, prawnik, sędzia, nauczyciel akademicki wiceminister sprawiedliwości (1989-90), pierwszy prezes Sądu Najwyższego (1990-98), przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa (1994-98) – miał 95 lat.
11.10 – Katarzyna Zachwatowicz-Jasieńska, śpiewaczka (mezzosopran), nauczycielka – miała 93 lata.
17.10 – Andrzej Mrożewski, aktor teatralny i filmowy, dyrektor Teatru Satyry „Maszkaron” w Krakowie (1990-94) – miał 85 lat.
19.10 – Andrzej Paweł Kołakowski, pieśniarz, poeta, publicysta, nauczyciel akademicki, działacz opozycyjny w PRL – miał 61 lat.
21.10 – dr hab. Zbigniew Pilarczyk, historyk wojskowości, profesor UAM – miał 75 lat.
21.10 – Stanisław Esden-Tempski, poeta, prozaik, publicysta – miał 73 lata.
24.10 – Maciej Karpiński, prozaik, dramaturg, scenarzysta filmowy, krytyk literacki i teatralny, pedagog – miał 74 lata.
31.10 – Elżbieta Penderecka, mecenas kultury, promotorka muzyki, inicjatorka festiwali muzycznych, żona kompozytora Krzysztofa Pendereckiego – miała 78 lat.
31.10 – Jan Turnau, publicysta, teolog, działacz na rzecz ekumenizmu, inicjator pierwszego w Polsce międzywyznaniowego tłumaczenia Nowego Testamentu – miał 92 lata.
Źródło: KAI
