W piątek posłowie zadecydowali o dalszym procedowaniu rządowego projektu noweli ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. Tym samym odrzucili wniosek Konfederacji Korony Polskiej, która chciała odrzucić projekt już w pierwszym czytaniu.
Za wnioskiem Konfederacji Korony Polskiej o odrzucenie projektu noweli ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy głosowało 21 posłów, 238 było przeciw, a 170 wstrzymało się od głosu.
Teraz rządowy projekt trafi do dalszych prac w sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych.
Podczas czwartkowego pierwszego czytania większość klubów zapowiadała chęć dalszej pracy nad projektem. Konfederacja i Lewica zapowiedziały składanie poprawek.
– Projekt tej ustawy to jest kolejna nowelizacja ustawy przyjętej jako odpowiedź na zbrojną agresję Rosji przeciwko Ukrainie i napływ do Polski i do Unii Europejskiej bardzo znaczącej grupy uchodźców z Ukrainy – powiedział wiceszef MSWiA Maciej Duszczyk.
Wyjaśnił, że projekt ten został stworzony na podstawie dogłębnej analizy z jednej strony sytuacji uchodźców wojennych z Ukrainy, ale w taki sposób, żeby po raz kolejny bardzo jasno uszczelnić system wsparcia dla tych osób, które rzeczywiście go potrzebują.
W związku z decyzją wykonawczą Rady (UE) 2024/1836 z 25 czerwca 2024 r. przedłużającą ochronę tymczasową udzielaną obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną do 4 marca 2026 r., konieczne jest dostosowanie polskiego prawa.
Wydłużony zostanie również okres załatwiania przez wojewodów takich spraw, jak udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, udzielenie zezwolenia na pobyt stały, udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zmiana zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, zmiana zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, cofnięcie cudzoziemcom zezwolenia na pobyt czasowy, pobyt stały oraz na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej.
Projekt noweli ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa zakłada także działania uszczelniające system udzielania pomocy. Chodzi m.in. o wykluczenie możliwości nadawania uprawnień obywatelom Ukrainy, którzy krótkoterminowo przekraczają granicę na podstawie zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego.
„Osoby te bowiem przekraczają granicę jedynie krótkoterminowo, a charakter ich pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej nie jest związany bezpośrednio z działaniami wojennymi na terytorium Ukrainy” – oceniło w uzasadnieniu Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Projekt doprecyzowuje kwestie związane z prowadzeniem w systemie teleinformatycznym krajowego zbioru rejestrów, ewidencji i wykazu w sprawach cudzoziemców. Komendant główny Straży Granicznej będzie miał obowiązek wpisywania danych z dokumentów stanowiących podstawę przekroczenia granicy oraz dodania odcisków linii papilarnych w celu jednoznacznej identyfikacji osób. Nakłada także wymóg osobistej obecności dzieci przy nadawaniu numeru PESEL bez względu na wiek.
Wprowadzona zostanie także konieczność potwierdzenia więzów rodzinnych obywatela państwa trzeciego z obywatelem Ukrainy stosowną dokumentacją – dokumentami stanu cywilnego lub innymi dokumentami wydanymi przez właściwe władze kraju.
„Regulacja wynika z prób nadużycia przepisów ustawy pomocowej i prób zalegalizowania pobytu przez obywateli państw trzecich, którzy nigdy nie pozostawali w relacjach rodzinnych z obywatelami Ukrainy” – czytamy.
Projekt ustawy określa też termin zakończenia przyjmowania uchodźców wojennych z Ukrainy do ośrodków zbiorowego zakwaterowania na 31 października 2025 r., poza grupami wrażliwymi.
Tym samym, zgodnie z zapisami projektu noweli, od 1 listopada 2025 r. wojewoda będzie mógł udzielić pomocy w postaci zakwaterowania i wyżywienia m.in. dzieciom, na które pobierane jest świadczenie wychowawcze w przypadku odpłatności 15 zł/osobodzień; emerytom, którzy pobierają świadczenie emerytalne w przypadku odpłatności w wysokości 15 zł/osobodzień; osobom posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności umiarkowanym i znacznym lub orzeczenie równoważne, czy tym, którzy ukończyli: w przypadku kobiet – 60. rok życia, w przypadku mężczyzn – 65. rok życia, o ile nie pobierają świadczenia emerytalnego.
Doprecyzowane zostają przesłanki do otrzymania świadczenia 800+, tak by wypłacane było również na dzieci, które ukończyły szkołę ponadpodstawową przed ukończeniem 18. roku życia oraz spełniają obowiązek nauki przez uczęszczanie do uczelni lub na kwalifikacyjne kursy zawodowe.
Rozszerzony zostanie katalog przesłanek do uchylenia zezwolenia na pobyt czasowy na okres 1 roku lub 6 miesięcy w sytuacji, gdy obywatel Ukrainy złożył wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje; zeznał nieprawdę, zataił prawdę albo podrobił lub przerobił dokument w celu użycia go jako autentycznego lub takiego dokumentu używał jako autentycznego; w przypadku gdy związek małżeński został zawarty w celu obejścia przepisów określających zasady i warunki wjazdu cudzoziemców na terytorium Polski.
Kontynuowane ma być wsparcie dla jednostek samorządu terytorialnego w realizacji dodatkowych zadań oświatowych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy. Planuje się wydłużenie obowiązywania przepisów umożliwiających w szkole, w której utworzono dodatkowy oddział w celu zapewnienia kształcenia, wychowania i opieki dzieciom i uczniom będącym obywatelami Ukrainy, przydzielenie nauczycielowi, za jego zgodą, godzin ponadwymiarowych.
Projekt noweli ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy ma też wprowadzać zmiany w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty mające na celu uszczelnienie tzw. systemu uproszczonego, umożliwiającego wykonywanie zawodu lekarza i lekarza dentysty przez obywateli Ukrainy oraz inne osoby, które uzyskały kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty poza Unią Europejską;
Zmiany będą dotyczyć także ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej i mają umożliwić właściwym okręgowym izbom pielęgniarek i położnych przedłużenie warunkowego prawa wykonywania zawodu wydanego w ramach tzw. procedury uproszczonej do czasu ukończenia kształcenia zgodnego z wymogami UE i kontynuację zatrudnienia w zawodzie pielęgniarki lub położnej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jednak nie dłużej niż o trzy lata.