W numerach 51-52/2022 oraz 3-4/2024 naszego dwutygodnika opublikowaliśmy dwa artykuły autorstwa Tomasza Mysłka pt. „Ostatni wolny partyzant”. Obydwa teksty były poświęcone postaci Józefa Grygi, pseudonim „Twardy” i „Partyzant” – zapomnianego partyzanta, który przez ponad dwadzieścia lat, do sierpnia 1966 r., ukrywał się i przemieszczał z bronią w ręku. A wcześniej zbrojnie walczył z komunistami, MO i UB i ich współpracownikami – w latach 1945-1947. Zgodnie z naszymi ustaleniami Gryga był najdłużej pozostającym w konspiracji i często przemieszczającym się z wioski do wioski polskim niepodległościowym partyzantem. Na kanwie tej historii powstał dokumentalny i edukacyjny film w reżyserii Tomasza Sommera i Macieja Dębały.
Premiera filmu „Gryga” miała miejsce 1 marca br. w Bieczu, rodzinnym mieście „Twardego”. W celu popularyzacji tej niemal zapomnianej dzisiaj postaci Maciej Dębała i Tomasz Mysłek opracowali i opublikowali poświęcony Józefowi Grydze obszerny biogram w popularnej internetowej „encyklopedii” – Wikipedii. Biogram ten, jak na standardy Wikipedii, został bardzo rzetelnie opracowany w oparciu o materiały źródłowe znajdujące się w archiwum cyfrowym Instytutu Pamięci Narodowej, a także w archiwach oddziałów IPN w Rzeszowie i Krakowie oraz na podstawie wspomnianych artykułów opublikowanych na łamach naszego pisma.
Niespodziewanie kilkanaście dni temu ten biogram został bezpowrotnie usunięty z zasobów Wikipedii. Szybkie śledztwo przeprowadzone przez reżyserów filmu doprowadziło do zdumiewającego finału. Okazało się, że hasło „Józef Gryga” usunął – na podstawie własnego widzimisię – użytkownik Wikipedii ukrywający się pod pseudonimem „Hoa binh”. Ten internetowy neokomunistyczny cenzor, choć bardzo pragnie pozostać anonimowy, jest już dość dobrze znany w środowisku osób zajmujących się edycją treści publikowanych w Wikipedii. Znany jest przede wszystkim ze swojej gorliwości w usuwaniu treści, które w jego mniemaniu są „fałszywe”, gdyż on ma inne poglądy na naszą najnowszą historię.
Jak działa Wiki?
Żeby dobrze zrozumieć mechanizmy, które towarzyszą edycji treści publikowanych na stronach popularnej bazy wiedzy, czyli Wikipedii, warto uświadomić sobie, że ten projekt już dawno nie jest tym, do czego został stworzony. Wikipedia powstała 15 stycznia 2001 r. jako projekt pomocniczy pisanej przez ekspertów i już nieistniejącej Nupedii. Od roku 2003 jej właścicielem jest organizacja non-profit – Wikimedia Foundation.
Jak czytamy w haśle poświęconym Wikipedii (oczywiście na Wikipedii ;)):
Wikipedia to wielojęzyczna encyklopedia internetowa działająca zgodnie z zasadą otwartej treści. Wykorzystuje oprogramowanie MediaWiki (haw. wiki – „szybko”, „prędko”), wywodzące się z koncepcji WikiWikiWeb, umożliwiające edycję każdemu użytkownikowi odwiedzającemu stronę i aktualizację jej treści w czasie rzeczywistym. Słowo Wikipedia jest neologizmem powstałym w wyniku połączenia wyrazów wiki i encyklopedia. Slogan Wikipedii brzmi: „Wolna encyklopedia, którą każdy może redagować”.
Idea jest bardzo piękna, gdyż zakłada, że każdy niezależny badacz może mieć wpływ na redagowanie treści haseł, tak aby te treści mogły być coraz bardziej obszerne, a zarazem rzetelne. Rosnąca popularność tego projektu sprawiała jednak, że określone środowiska „poprawiaczy historii” musiały być coraz bardziej zaniepokojone zbyt – w ich mniemaniu – liberalnym podejściem do kwestii redakcji treści.
– Podobne problemy mieliśmy już przy okazji hasła dotyczącego sprawy Jedwabnego – mówi Tomasz Sommer, współautor filmu o Józefie Grydze. – Dziś Wikipedia stała się przedsięwzięciem, które jest pod specjalnym nadzorem. Czasy, kiedy była ona redagowana przez pasjonatów, którzy „po godzinach” społecznie redagowali hasła, już dawno minęły.
Redaktor naczelny „Najwyższego Czasu!” mówi, że pewne tematy są tam pod szczególną „opieką” i kontrolą określonych środowisk. – Takim tematem jest na przykład historia państwa Izrael, w tym również stosunki polsko-żydowskie. Redakcją haseł z tym związanych zajmują się ludzie powiązani z izraelskim wywiadem wojskowym.
Wojna o Grygę
W opisywanym przypadku usunięcia hasła poświęconego Józefowi Grydze mamy raczej do czynienia z lewicowymi fanatykiem, który z założenia odrzuca i dezawuuje działania, które mają na celu przywrócenie dobrego imienia i należnego upamiętnienia żołnierzom niepodległościowego podziemia z lat 1944-1956, popularnie nazywanych „Żołnierzami Wyklętymi”. Świadczy o tym styl i treść dyskusji, jaką ww. cenzor prowadził z autorem hasła, które usunął.
W uzasadnieniu swojej decyzji, w trakcie dyskusji z użytkownikami, przedstawił typowy lewicowy sposób patrzenia na problematykę polskiej niepodległościowej partyzantki, czyli dezawuowanie i sprowadzanie ich działalności do obraźliwych określeń typu „rabunek”, „pospolity bandytyzm” etc. Próby przywrócenia należnej partyzantowi pamięci nazywa „fantazją autorów” i o Józefie Grydze pisze tak:
„Pospolity bandyta, który »w latach 1954–1964 co kilkanaście miesięcy dokonywał już w pojedynkę zaopatrzeniowych napadów na wiejskie spółdzielcze sklepy GS« [to cytat z tekstu o Grydze w Wikipedii]. »Żołnierz antykomunistycznego podziemia« z 5 klasami podstawówki, który uaktywnił się po 1945 roku, dokonując rabunków po wsiach. Wcześniej to tylko jakieś domniemania, że w czasie okupacji prawdopodobnie miał jakieś kontakty z AK, że prawdopodobnie należał do jakiejś organizacji podziemnej tam lub owam.
Hasło napisał zięć Krula, opierając się w przypisach wyłącznie na linkach do proputinowskiego i antysemickiego pisemka Najwyższy Czas! oraz na sygnaturach teczek w archiwum IPN. Tak więc WP:WER. Dziwi też, że ten rzekomy »ostatni na ziemiach polskich partyzant, który ukrywał się i przemieszczał wraz z bronią palną, a także ostatni schwytany przez MO i SB partyzant powojennego antykomunistycznego podziemia«, mimo że zmarł w 1997, nie został po 1989 roku zrehabilitowany ani odznaczony. Nie został też odznaczony ani upamiętniony przez IPN w ostatnich latach, żadnych pośmiertnych orderów za 10-letnich rządów Prawa i Sprawiedliwości. Lalek dostał. Inka dostała. Łupaszka dostał. Nawet tak mocno kontrowersyjne postaci jak Kuraś mają jakieś swoje tablice. A ostatni partyzant nie, nic, null? Nie nagrodzili go za te napady na GS-y? Coś tu mi śmierdzi mocno…”. Hoa binh (dyskusja) 12:56, 8 sie 2024 (CEST).
W reakcji na ten stek oszczerstw współautor hasła o Józefie Grydze – Maciej Dębała, powołał się na materiał źródłowy, w tym przede wszystkim na materiały archiwalne wytworzone przez komunistyczne UB i SB, a zgromadzone w IPN, co wywołało kolejną lawinę drwin i oszczerstw:
„Poprosimy o poważne źródła. Film, który nakręciliście sobie do spółki z niejakim panem Tomaszem Sommerem i wyświetliliście w gminnym domu kultury, na premierę zapraszając Tomasza Mysłka i Józefa Śreniowskiego (których w linku wyżej nazwaliście niezgodnie z prawdą historykami), to nie jest wiarygodne źródło. Gdyby IPN miał znać Grygę, to znałby go już dawno, a nie czekał do 2024 roku na »odkrycie« twoje i Sommera”. Hoa binh (dyskusja) 07:50, 21 sie 2024 (CEST).
Odpowiedź Macieja Dębały:
„Biuletyn Informacji Publicznej! Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu! Dane dot. Józefa Grygi z katalogu osób »rozpracowywanych«: https://www.katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/668846”.
Maciej Dębała (dyskusja) 11:02, 21 sie 2024 (CEST)
„Pięknie, nauczyłeś się szukać teczek w archiwum IPN! I wciąż tam czytamy o osobie dokonującej bandyckich napadów na sklepy po 1945. Jakoś nie widzę tam tego, coś pisał w haśle – że był to w czasie okupacji żołnierz AK, a po wojnie ostatni »żołnierz« antykomunistycznego podziemia walczący z bronią w ręku. W podlinkowanych dokumentach IPN-owskich nie ma o tym ani słowa. To tylko i wyłącznie wasza fantazja. Jakoś dziwne, że do roku 2024 roku Instytut Pamięci Narodowej nie słyszał o ostatnim żołnierzu wyklętym i dopiero »Najwyższy Czas!« go odnalazł w tegoż IPN-u archiwach, co nie?”.
Hoa binh (dyskusja) 11:24, 21 sie 2024 (CEST).
Co dalej?
Na apel Tomasza Sommera opublikowany w mediach społecznościowych już zgłosiły się do naszej redakcji osoby, które zajmując się społecznie pracą na rzecz Wikipedii doskonale znają osobę skrywającą się pod nickiem „Hoa binh”. Cieszy się on wątpliwą sławą gorliwego „poprawiacza historii”. Dzięki pomocy tych osób, już udało nam się zidentyfikować tę personę. W tej chwili autorzy filmu rozważają podjęcie stosownych kroków, w tym również na drodze prawnej, w celu przywrócenia hasła w jego pierwotnej wersji do sieci.